#شرط

دانسته شد اِن از ادات شرطی(ام الباب) است، که معلق میکند جزاء را بر شرط،در زمان #مستقبل‌.

محقق رضی اعلی الله مقامه فرموده اند:

اگر بوسیله اِن قصد معنای شرط در زمان #ماضی را داری،شرط را لفظ کان قرار بده مثل:

إن کنت قلته فقد علمته.

اگر این را گفته بودم! به تحقیق می دانستی.

اما اینکه چرا شرط ماضی فقط بوسیله کان محقق می شود نه غیر آن،بدان خاطر است که:

افعال خاصی که دال بر حدث+زمان و..‌.هستند مثل ضرب و‌..، چون زمان قید و جزئی از معنای موضوع له فعل است و فعل نص بر زمان نیست، اِن شرطیه آن را تغییر داده و تبدیل به معنای مستقبل می کند.

اما کان چون ممحض در زمان ماضی است،یعنی تنها دال بر مطلق ثبوت در زمان ماضی است و خصوصیت حدث از خبر او دانسته می شود( مثلا در کان زید قائما یعنی : فی الزمن الماضی زید قائم)لذا إن شرطیه نمی تواند کان که #نص در ماضویت است را به استقبال تبدیل کند.

(بلکه نمی تواند معنای یک فعل را بکلی تغییر دهد ،بر خلاف فعل های خاص که زمان،تنها یک قید و جزء است).

برخلاف باقی افعال ناقصه مثل صار که علاوه بر زمان ماضی دال بر انتقال هم هست(لذا ان شرطیه زمان او را قلب به مستقبل می کند).

????شرح الرضی ج ۲،ص۲۶۴

#مِن_اتصالیه

انت منی بمنزلة هارون من موسی الا انه لا نبی بعدی

من اتصالیه دلالت دارد بر اتصال یک شیء به مجرورش.

این مِن یکی از اقسام من ابتدائیه است،غیر از اینکه مجرور من مبدأو منشأ ماقبل خود نیست بلکه،دلالت دارد بر اتصال ماقبل به ما بعد است.(مثل روایت مذکوره)

در اینکه متعلَّق آن چیست،اختلاف شده است:

برخی منّی را خبر و متعَلَّق آن را از افعال خاص گرفته اند:

انت متصل بی و نازل منّی منزلةَ هارون من موسی.

شریف جرجانی متعلَّق را از افعال عام گرفته ولی ترکیبی دیگر ارائه داده است:

انت بمنزلة کائنة و ناشئة منی کمنزلة هارون من موسی.

(حاشیه سیالکوتی بر مطول ص ۶۷)

اول وصفی غیر منصرف و عدد ترتیبی است(به جای واحد بکار می رود) به معنای یکمین مثل: الدرس الاول. ودر مونث مثل:المقالة الاولی.   اما اول غیر وصفی منصرف است و تنوین می پذیرد و ظرف به کار می رود، به معنای در اول.   مثل:للله الحمد اولا و آخرا.