#سؤال

تحلیل ادبی "یا لَثاراتِ الْحسین" را بنویسید

#جواب

یا: حرف نداءٍ،مبنیٌّ علی السّکون،غیرُ عاملٍ
لَ: حرفُ استغاثةٍ مبنیٌّ علی الفتحة،عاملُ جرٍّ
قالَ ابنُ مالک فی ذلک:
اذا اسْتُغیثَ اسْمٌ منادیً خُفِضا
بِاللّامِ مفتوحاً ک:یا لَلْمرتضی
ثارات: جمعُ ثارَةٍ، و ثارَةٌ جمعُ ثائرٍ(اسمُ فاعلٍ:خونخواه) مِنْ" ثَأَرَ یَثْأَرُ ثَأْراً"(مهموز العین)؛
یقال:"ثَأَرَ زیدٌ الًقتیلَ"؛ (زید انتقام خون کشته شده را گرفت)
ف"ثاراتٌ" جمعُ الْجمعِ؛ مثلُ "ساداتٍ"(جمعُ سادَةٍ و هی جمعُ سائدٍ)، و مثلُ "قاداتٍ"(جمعُ
قادَةٍ و هی جمعُ قائد)، و فی زیارةِ الجامعة فی نعت الْاَئمّة علیهم السلام:
"قادَةُ الْاُمَم"
و ثاراتِ: مجرورٌ بِالکسرةِ، مضافٌ
الْحسینِ:مجرورٌ بِالکسرةِ اَیضاً مضافٌ الیه.
و معنی الْجملة بِالْفارسیّة:"ای خونخواهان حسین"(بر خیزید و خون کشندگانش را بر زمین بریزید)

مناظره ادبی خواندنی پیامبر اکرم با جماعتی از اعراب.
#لطائف_ادبی_روایات

جَاءَ فِی الْحَدِیثِ‏ أَنَّ قَوْماً أَتَوْا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالُوا لَهُ أَ لَسْتَ رَسُولًا مِنَ اللَّهِ تَعَالَى قَالَ لَهُمْ بَلَى قَالُوا لَهُ وَ هَذَا الْقُرْآنُ الَّذِی أَتَیْتَ بِهِ کَلَامُ اللَّهِ تَعَالَى قَالَ نَعَمْ قَالُوا فَأَخْبِرْنَا عَنْ قَوْلِهِ‏: «إِنَّکُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ‏» (انبیاء/98) إِذَا کَانَ مَعْبُودُهُمْ مَعَهُمْ فِی النَّارِ فَقَدْ عَبَدُوا الْمَسِیحَ علیه السلام أَ فَنَقُولُ إِنَّهُ فِی النَّارِ فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ الْقُرْآنَ عَلَیَّ بِکَلَامِ الْعَرَبِ وَ الْمُتَعَارَفُ‏ فِی‏ لُغَتِهَا وَ عِنْدَ الْعَرَبِ‏ أَنَّ مَا لِمَا لَا یَعْقِلُ وَ مَنْ لِمَنْ یَعْقِلُ وَ الَّذِی یَصْلُحُ لَهُمَا جَمِیعاً فَإِنْ کُنْتُمْ مِنَ الْعَرَبِ فَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ هَذَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَى‏ إِنَّکُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ‏ یُرِیدُ الْأَصْنَامَ الَّتِی عَبَدُوهَا وَ هِیَ لَا تَعْقِلُ وَ الْمَسِیحُ علیه السلام لَا یَدْخُلُ فِی جُمْلَتِهَا لِأَنَّهُ یَعْقِلُ وَ لَوْ قَالَ إِنَّکُمْ وَ مَنْ تَعْبُدُونَ لَدَخَلَ الْمَسِیحُ علیه السلام فِی الْجُمْلَةِ فَقَالَ الْقَوْمُ صَدَقْتَ یَا رَسُولَ اللَّهِ‏.

ترجمه:

مرحوم ابوالفتوح کراجکی قدس سرّه از متکلمان به نام شیعه و از شاگردان شیخ مفید قدّس سرّه، نقل می کند:

جماعتی به خدمت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) رسیدند و عرض کردند آیا شما فرستاده خداوند هستید؟

فرمودند: بله!

گفتند: آیا قرآنی که آورده ای کلام خداوند است؟

فرمودند: بله!

گفتند: حال که چنین است برای ما پیرامون این آیه توضیح بده که می گوید: «إِنَّکُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ‏» (انبیاء/98) «همانا شما و آنچه می پرستید هیزم جهنم هستید و در آتش وارد خواهید شد.»
مطابق با این آیه حضرت مسیح هم می بایست داخل در آتش شود؛ زیرا مسیحیان حضرت مسیح را می پرستیدند و طبق این آیه آنها و آنچه می پرستند داخل در آتش خواهند بود!

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در پاسخ فرمود:
خداوند قرآن را به زبان عربی بر من نازل کرده است و آنچه در زبان عربی متعارف و رایج است این است که «ما» را برای غیر عاقل و «من» را برای عاقل به کار می برند؛ در این آیه هم «ما» به کار رفته است، لذا منظورش معبودهای غیر عاقل است، یعنی همان بتهای سنگی و چوبی که آنها می پرستیدند؛ بله اگر می فرمود: «و من تعبدون» مسیح علیه السلام را هم شامل می شد و اشکال شما وارد می بود!
و اگر شما از اعراب هستید باید این (قاعده ادبی) را بدانید.

معترضان به اشتباه خود پی برده و گفتند:
ای رسول الله حقا که تو راست گفتی.

***
منبع: کنز الفوائد، جلد2، ص 187.